Het geeft leerlingen een veilig gevoel als de school een norm stelt dat pesten, uitsluiten of andere vormen van ongewenst gedrag op basis van gender- en seksuele diversiteit niet mag. Het kan dan gaan over pesten van een leerling met twee moeders, buitensluiten van een jongen die een jurk draagt of een jongen uitschelden voor homo.

Noem het niet-toestaan van pesten en buitensluiten uitdrukkelijk in het veiligheidsplan, de schoolregels, het anti-pestprotocol, de antidiscriminatie-code en het klachtenreglement.

Ook andere uitingen zoals posters, vlaggen, berichten op socials, de schoolwebsite en -(nieuws)brieven dragen bij aan een positief en veilig gevoel.

Respect krijgen (en geven) is iets waarvan iedereen het belang begrijpt. Daarom worden er vaak specifieke lessen aan gewijd, bijvoorbeeld aan het begin van het schooljaar tijdens de Gouden weken of in de Week van Respect. Je kunt dit onderwerp ook onderbrengen bij burgerschap, bijvoorbeeld onder de noemer van bouwsteen Identiteit (BU04.1).

Tijdens of na afloop van deze lessen over respect, kun je met de klas afspraken maken. Waarbij het gaat om elkaar respectvol behandelen ongeacht verschillen in culturele achtergrond, religie, woonwijk, land van de voorouders én seksuele voorkeur en genderidentiteit

Bij het creëren van een veilig schoolklimaat op het gebied van gender- en seksuele diversiteit is het nodig om te weten hoe dat klimaat op dit moment is.

• Dat kan met behulp van tools voor monitoring of door zelf een kleine enquête of vragenlijst uit te zetten. Hoe veiliger en prettiger de sfeer op school is, hoe opener de leerlingen kunnen zijn in het uiten van hun opvattingen en gevoelens. Op deze manier kunnen zij makkelijker het gesprek aangaan over gender- en seksuele diversiteit.
• Maak als school gebruik van het Digitaal veiligheidsplan een gratis tool van School & Veiligheid. Hierin vind je praktische voorbeelden die ook van toepassing zijn op gender- en seksuele diversiteit.

Door leerlingen te betrekken bij het verzamelen van informatie over het schoolklimaat en veiligheid ten aanzien van lhbti+, ontstaat bij hen ook bewustwording en betrokkenheid. Je kunt denken aan de volgende ideeën:

• Ga met al je leerlingen gericht in gesprek over hoe zij willen omgaan met verschillen in genderidentiteit en seksuele oriëntatie. Gebruik bijvoorbeeld een nieuwsbericht of iets op TikTok als aanleiding. Of gebruik de Kletskaartjes over gender- en seksuele diversiteit (Gendi). Je kunt van hen dan ook horen waar en wanneer negatief gedrag op het gebied van lhbti+ plaatsvindt.
• Laat een groepje leerlingen zelf onderzoek doen in de school. Kom met het groepje eens in de zoveel weken of maanden samen met één of twee leerkrachten. Bespreek de sfeer op school wat betreft onderwerpen als pesten en veiligheid voor diversiteit, maar vooral ook wat de sfeer positief maakt.
• Schep ruimte voor leerlingen die met innovatieve of revolutionaire ideeën komen, ook als je die op het eerste gezicht als spannend of bedreigend ervaart. Je kunt binnen het team bespreken hoe de ideeën van de leerlingen passen binnen de visie van de school

Een plan vindt het beste zijn weg in de school wanneer hieraan door een groepje structureel wordt gewerkt. Dit zijn collega’s die allemaal de noodzaak zien om lhbti+-onderwerpen aandacht te geven. En vooruit te kijken op grond van wat speelt in de school of de klas.

Sluit eventueel aan bij een werkgroep die al bestaat, bijvoorbeeld voor Gezonde School of op het gebied van gelijke kansen en inclusie. Het voordeel daarvan is dat lhbti+ dan niet als iets aparts wordt bezien.

Zorg dat iemand de uitvoering van de plannen coördineert. Plannen om structureel meer ruimte te geven aan kwetsbare identiteiten, redden het alleen wanneer iemand proactief het vuurtje wakker houdt. Deze medewerker zou hier wel extra tijd voor moeten krijgen. In de praktijk is dit vaak de intern contactpersoon, intern begeleider, bovenbouw coördinator of de schoolleider.

De bevindingen van vertrouwenspersonen, intern begeleiders en de ‘aanspreekpunten voor het antipestbeleid’ zijn belangrijk voor de betrokken leraren van het groepje enthousiastelingen (zie tip 4). Zij spreken veel leerlingen en kennen hun situaties. Ga als groep met deze collega’s in gesprek en vraag naar wat zij tegenkomen op het gebied van niet- genderconforme leerlingen en lhbti+. Welke trends zien zij? Wat zegt dit over de cultuur van de school? Wat zou mogen veranderen en hoe organiseren we dat?

Als ze zelden of nooit leerlingen krijgen met vragen over gender- en seksuele diversiteit, kijk dan samen naar de Gendi-tips Een lhbti+ -leerling ondersteunen. Hier vinden jullie tips om meer ruimte en openheid te bevorderen. Want ook basisschoolleerlingen kunnen met vragen over gender- en seksuele identiteit rondlopen, zeker vanaf het moment dat jongens- en meisjesgroepen ontstaan.

Ouders mogen duidelijkheid van de school verwachten over wat ze op het gebied van gender- en seksuele diversiteit gebeurt op school. Het beste is om ouders te informeren op het moment dat zij kiezen voor jullie school. Maar ook later is het belangrijk ouders geïnformeerd te houden, bijvoorbeeld als school meedoet aan de Week van de Lentekriebels of Paarse Vrijdag viert. Daarbij is het goed te kunnen wijzen op de visie van school. Bijvoorbeeld:
Op deze school:

• werken we aan draagvlak voor de veiligheid van lhbti+-leerlingen;
• gaan we hierover gericht in gesprek met leerlingen;
• monitoren we in de veiligheidsbeleving ook op (gender)identiteit en seksuele oriëntatie;
• werken we met een groepje leerlingen dat regelmatig overlegt;
• bespreken we binnen het team op een positief-constructieve manier initiatieven van leerlingen.”

Wil je ouders informeren rond het thema op een ouderavond? Bereid dit dan goed voor. Zorg dat je weet welke vragen en zorgen er leven. Lees hiervoor de Gendi-tips Contact met ouders.

Bepaal als school hoe seksuele en genderidentiteit structureel in jullie onderwijs wordt ingebed. Kiezen jullie voor een methode, waarmee meteen een doorlopende leerlijn is geborgd? Of wil je liever werken in themaweken of sluit je aan bij wat leerlingen al doen? Aandachtspunt: in veel lesmateriaal is het onderwerp nog niet goed geïntegreerd. Wees je bewust van de materialen en voorbeelden die je gebruikt in je les. Kijk ook eens bij de Genditips Het thema opnemen in je les.

Maak een rondje door school en probeer met een oog voor gender- en seksuele diversiteit te kijken naar de inrichting en materialen in de school. Je kunt daarbij de volgende vragen stellen:

• Hoe normatief zijn onze (les)materialen?
• Dragen ze bij aan gelijkheid van alle leerlingen?
• Bieden ze alle leerlingen evenveel mogelijkheden tot ontwikkeling?
• Welke kleuren gebruiken we? Bijvoorbeeld bij de kapstok roze voor meisjes, blauw voor jongens, kan groen, geel of pimpelpaars worden voor iedereen
• Hoe ziet de boekenkast eruit? Is deze gevuld met genderbewuste boeken? Bekijk wat boekensuggesties van Gendi.
• Komt wat we zien in de praktijk overeen met de visie die we willen uitdragen en met ons schoolbeleid rondom diversiteit?

Door hier bewust op te letten en dit in de school door te voeren, geef je expliciet ruimte aan gender- en seksuele diversiteit. Zo stel je ook een positieve norm.