Gendi-tips

Probeer erachter te komen wat het vertrekpunt van je studenten is en wat er mogelijk leeft in de school. Bijvoorbeeld door het gebruik van een (anonieme) vragendoos kun je al een aardig beeld van je groep krijgen. Houd er rekening mee dat studenten nog in een fase zitten waarin ze kunnen worstelen met hun identiteit of opvattingen. Tegelijkertijd moeten ze zich voorbereiden op hun beroepspraktijk en moeten ze leren omgaan met diversiteit in clientèle. 

Neem de verantwoordelijkheid voor beroep en samenleving als uitgangspunt. Dat maakt het bespreken van hoe je op school met elkaar omgaat, veiliger. Vaak groeien mbo-studenten gedurende hun opleiding in tolerantie. Nog beter is om samen met je collega’s vast te stellen wat je je studenten na de opleiding als professional en burger wilt hebben meegegeven en hoe je dit verdeelt over de opleiding. 

Onderzoek regelmatig hoe studenten op je opleiding tegenover gender- en seksuele diversiteit staan. Wat willen ze leren? Is er een Gender & Sexuality Alliance? Voer dan met deze groep studenten bijvoorbeeld met behulp van het Spiegelgesprek.

Heb je een student in de klas van wie je weet dat deze lhbti+ is? Informeer eerst óf en hóe de student een les over het onderwerp wil ervaren. Forceer niets, er zijn meerdere manieren om er bij alle studenten aandacht aan te geven. Ook als een student bijvoorbeeld niet voor diens genderidentiteit of seksuele oriëntatie uit wil komen, is dat oké. 

In goed onderbouwde lesmethodes zit vaak een element waardoor je tegemoetkomt aan de wensen van je leerlingen. De module Lang Leve de Liefde is bijvoorbeeld opgebouwd op basis van vragen en behoeften van leerlingen en docenten. 

ls de sfeer in de klas veilig is, kun je als docent met de juiste methode al heel goed aan de slag. De voorbereiding is belangrijk, zodat je kunt anticiperen op eventuele lastige vragen en alvast na kunt denken over wat je zelf wel en niet wilt delen. Hieronder vind je extra tips om mee aan de slag te gaan.

Voorafgaand aan de les: 

• Zoek op bij lesmaterialen en inspiratie tips, tools en erkende interventies die je hiervoor kunt gebruiken. 
• Houd elke les relatief kort en stel doelen voor de les niet te hoog 
• Bepaal het startpunt (gezien verschillen in culturele achtergrond, leeftijd en onderwijsniveau). 
• Bedenk van tevoren hoe je concreet om kunt gaan met heftige reacties. Doorverwijzen naar dialoog onder druk. 
• Houd de voorlichting informatief en maak het niet te bijzonder.
• Benoem bij deze les expliciet gedrags- of gesprekregels. Al dan niet samen met de studenten opgesteld. Zorg dat je weet waarnaar je studenten kunt doorverwijzen, zowel binnen als buiten school (bijvoorbeeld sense.info of www.iedereenisanders.nl). 
• Integreer gender- en seksuele diversiteit binnen een leerlijn van bredere thema’s, zoals vriendschap, relaties, seksualiteit, discriminatie, rechten en eigen keuzes maken. 
• Kies bewust voor het al dan niet uitnodigen van lhbti+-voorlichters voor een gastles, in aanvulling op je eigen voorlichting. Wees als docent aanwezig bij deze les.  

Tijdens de les:  

• Werk in kleine groepen.
• Laat de studenten anoniem hun vragen stellen. 
• Houd het licht, maak het niet te zwaar. Bijvoorbeeld door het gebruik van humor. 
• Gebruik een variatie van erkende typen werkvormen, zoals interactief kennis verwerven, discussie, groepswerk, onderzoek, oefeningen, rollenspel. 
• Zorg voor herkenning; laat leerlingen eventueel eigen ervaringen vertellen.
• Gebruik steeds opnieuw de actualiteit, daardoor gaan leerlingen het onderwerp als vanzelfsprekend ervaren.

Lessen die empathie en het verminderen van vooroordelen bevorderen, helpen mee aan het goed en veilig bespreekbaar maken van gender- en seksuele diversiteit. Denk bijvoorbeeld aan het (laten) vertellen van een persoonlijk verhaal, het tonen van een video of filmfragment of het bekijken van een theatervoorstelling. Wanneer leerlingen zich middels persoonlijke verhalen echt gaan inleven in een persoon uit een andere groep, bijvoorbeeld iemand die behoort tot de lhbti+ gemeenschap, dan ervaren zij empathie voor die ander en verminderen de negatieve gevoelens (Pettigrew & Tropp, 2008). 

 Daarnaast hebben Lhbti+-jongeren aangegeven dat ze op school graag de volgende onderwerpen willen bespreken (Bron: Niet langer een keuze, pagina 21): 

• hoe je ermee omgaat wanneer je je anders voelt; 
• wat je moet doen wanneer iemand daarover vervelende opmerkingen maakt; 
• wat je kunt doen wanneer je merkt dat iemand er moeite mee heeft dat die persoon anders is; 
• en wat de gevolgen kunnen zijn wanneer je er niet goed mee omgaat.

Ook hier kun je aan tegemoet komen door bovenstaande interventies in de les in te zetten. Zie tip 9 voor het opnemen van een gastles

Voorbereiding is het halve werk. Bedenk daarom vooraf antwoorden op vragen als: 

• Wat zouden deze onderwerpen bij déze studenten oproepen? 
• Hoe is de groepsdynamiek van deze klas wat betreft kwetsbare onderwerpen? 
• Hoe zien deze studenten mij met betrekking tot deze onderwerpen? 
• Hoe sta ik zelf t.o.v. deze onderwerpen? 
• Wat heb ik zelf nog extra nodig? 

Bedenk op welke manier je zelf in het onderwerp staat en hoe je zelf een respectvolle houding wilt innemen ten opzichte van gender- en seksuele diversiteit. Mbo-studenten zijn zeker geïnteresseerd in jou als persoon. Nog beter is om hierover met je collega’s te sparren. Bedenk daarna welk type gesprek je wilt voeren en welke rol(len) je daarin wilt innemen. Zie visual Docentrollen.

Veel docenten die expliciet aandacht geven aan gender- en seksuele diversiteit, zien dat als onderdeel van de seksuele vorming van hun studenten. Ze behandelen het thema bij vitaal burgerschap, goed kunnen zorgen voor je lichaam en gezondheid. Daarnaast raakt gender- en seksuele diversiteit ook aan de sociaal-maatschappelijke dimensie; hier kun je bijvoorbeeld kritisch denken bij stimuleren. De meeste winst behaal je door het onderwerp vooral te behandelen in het kader van beroepskwalificaties en respectvol omgaan met cliënten. Dat kan ook veiliger zijn. Het zorgt ervoor dat de eigen gender- en seksuele identiteit niet besproken hoeven te worden, maar dat er wel ruimte voor komt. 

Daarvoor is een doorlopende leerlijn een must. Bovendien hangen de onderwerpen samen met een complex van waarden en normen, waar je alleen over de tijd van de schoolcarrière aan kunt werken.

Leermiddelen zijnmeestal niet ingericht op diversiteit. Meestal geven ze geen aandacht aan bijvoorbeeld biseksualiteit, transgender en seksediversiteit.  

Haak er daarom eens op in als je in je lesmethode stereotyperende situaties ziet. Voorbeelden van vader en moeder, man-vrouw huwelijken, of mannen die bouwvakker zijn en vrouwen die het huishouden doen. Dit kun je gemakkelijk omzeilen door er variatie in aan te brengen. Vandaag gebruik je een man-vrouw huwelijk in de les als voorbeeld, maar volgende week twee mannen die een kind adopteren.

Het bevordert de veiligheid van de hele opleiding wanneer jij en je collega’s in verschillende lessen doorlopend en vanzelfsprekend voorbeelden van gender- en seksuele diversiteit noemen. Een docent autotechniek kan klantgesprekken oefenen met Saskia en Marit die hun auto hebben laten keuren. Een taaldocent kan teksten met lhbti+-voorbeelden of een songtekst met een lhbti+-thema gebruiken. Op deze manier werk je onbewust aan het normaliseren van seksuele en genderdiversiteit, wat de acceptatie voor lhbti+ studenten ten positieve komt

Gastlessen kunnen erg waardevol zijn, bijvoorbeeld als er een ervaringsdeskundige aan het woord is. Zo iemand zorgt voor representatie van lhbti+-ers en vergroot de beeldvorming en empathie van leerlingen. Bereid een gastles wel goed voor. In eerste instantie met degene die de gastles komt geven. Wat gaat deze precies doen? Hoe kun je er met je studenten naartoe werken en erover napraten? Laat de gastles eventueel onderdeel van een lessenserie zijn. Of bouw er een project omheen, geef voorbereidende lessen, voer een nagesprek en/of bouw de gastles uit tot een reeks van op elkaar aansluitende gastlessen. Advies is dan ook om als leraar zelf bij de gastles aanwezig te zijn. Zo weet je als leraar wat er behandeld is, en kun je er bij situaties waar nodig op teruggrijpen. Kijk hier hoe je hoe je zo’n gesprek veilig kan voeren. Zie het artikel over Gastlessen met daarin aanbieders.