‘Mevrouw, heeft u ook een vriend?’

Observeren bij havo 4

Het eerste uur op dinsdagochtend. Havo 4 komt zuchtend en met hun jas achter zich aan slepend het biologielokaal binnen. Ik zit achterin en observeer hoe mijn begeleider de les opent. We gaan het hebben over seksualiteit, maar wat is eigenlijk het verschil tussen seks en seksualiteit? De leerlingen gaan wat rechter op in hun stoel zitten.

Zacht gegiechel

Op het digiboard verschijnen cijfers van Rutgers (Kenniscentrum seksualiteit) over het onderzoek ‘Seks onder je 25e’. Op een aantal plekken in het lokaal hoor ik verbaasde kreten en elders hoor ik zacht gegiechel. De docent loopt samen met de klas de cijfertjes door: ‘Van de meisjes is 14 procent overgehaald tot de eerste keer geslachtsgemeenschap, bij de jongens is dit 5 procent.’ ‘Meisjes hebben meer negatieve gevoelens over seks en schamen zich vaker voor hun lichaam en voor hun gevoelens dan jongens.’ ‘Homo-acceptatie is tussen 2005 en 2012 wat toegenomen maar jongeren staan over het algemeen nog steeds heel negatief ten opzichte van homoseksualiteit.’

Vooral het onderwerp homoseksualiteit brengt veel geroezemoes en discussie met zich mee. Ook al vind ik dit een ontzettend interessant onderwerp om met deze jongeren te bespreken, de haren op mijn armen gaan recht overeind staan. Voorin roept een jongen meteen dat hij het prima vindt dat mensen homo zijn, maar dat ze niet op straat met elkaar moeten gaan staan zoenen. “Dat hoef ik niet te zien hoor!” Een Arabisch meisje zegt zachtjes dat zij er geen problemen mee heeft. Achterin de klas steekt een Marokkaanse jongen zijn hand op: “Het maakt mij niet uit, maar mijn geloof accepteert homoseksualiteit niet. Dat maakt het voor sommige mensen toch wel ingewikkeld.” En daarmee was de kous af, de klas werd stil. Iedereen verzonk in gedachten en na een paar minuten ging de docent verder met het volgende deel van de les.

Ik slik

Een paar maanden later geef ik les aan deze havo-4-klas. Hoewel ik ze ondertussen al goed ken, bezorgen hun energie en brutaliteit me toch nog regelmatig een hoop spanning. Na een half uur lesgeven over voedingsstoffen vraagt de meest aanwezige en stoerste jongen van de klas me plotseling of ik een vriend heb.

Ik slik, zeg snel ‘nee’ en denk na over of ik nog meer moet zeggen. Na een korte aarzeling voeg ik toe: “maar ik heb wel een vriendin.”

De anderen om de jongen heen kijken met grote ogen op, maar hijzelf kijkt me met een grote grijns aan: “Echt? Wat leuk!” En hij gaat verder met zijn opdracht. Opgelucht sluit ik na de les het lokaal af. Ik werk nog maar kort in het onderwijs, maar het is me al behoorlijk duidelijk:

Als je met jongeren wilt kunnen praten over lastige onderwerpen, kun je maar beter eerlijk en open zijn.

Nienke, docent biologie, schreef deze column in het kader van de conferentie ‘Met alle respect’ van Stichting School & Veiligheid op 19 april 2016.