Maak melden pesten makkelijker

1. Vergroot je zichtbaarheid en wees bereikbaar

Weten gepeste leerlingen op jouw school de weg te vinden om onveiligheid te melden? Is duidelijk bij wie en waar ze terecht kunnen? Zorg dat het melden van pesten makkelijker wordt. Bereikbaar zijn begint bij zichtbaar zijn.

Tip: Download of bestel (gratis) de voorlichtingsposter voor vertrouwenspersoon en aanspreekpunt pesten (School & Veiligheid). De poster biedt ruimte voor een foto en gegevens van de vertrouwenspersoon of het aanspreekpunt pesten.

Bestel de gratis poster vo/mbo
Bestel de gratis poster (po)

2. Stel je voor en geef voorlichting in de klas

Ben je vertrouwenspersoon of aanspreekpunt pesten? Stel jezelf dan voor in alle klassen. Benoem expliciet dat leerlingen ook bij intimidatie, pesten, agressie, geweld en discriminatie vanwege genderidentiteit, genderexpressie of seksuele voorkeur bij je terecht kunnen. Zo zorg je ervoor dat ook lhbti+ leerlingen zich tot jou wenden.

Vanuit jouw taak geef je geen inhoudelijke voorlichting over gender- en seksuele diversiteit. Wel over het feit dat als gender- en seksuele identiteit de oorzaak is dat een leerling zich gepest, gediscrimineerd of onveilig voelt, jij daarvoor het aanspreekpunt bent.

Tip: download de gratis Handreiking voor vertrouwenspersonen. In deze publicatie van School & Veiligheid is een hoofdstuk gewijd aan Voorlichting& preventie.

3. Praat erover met leerlingen

Praat als leerkracht met je leerlingen in de klas over thema’s als pesten, uitsluiten en discriminatie in de klas. Tijdens deze gesprekken kun je informeren dat de leerlingen in bepaalde situaties terecht kunnen bij de vertrouwenspersoon of het aanspreekpunt pesten. Of bij jou als leerkracht of mentor.

Tip: De gratis te downloaden gesprekstool ‘Kletskaartjes’ helpen je om het gesprek te voeren in de klas.

• Kletskaartjes Aanraken (School & Veiligheid)
• Kletskaartjes Diversiteit (School & Veiligheid)
• Kletskaartjes Pesten (School & Veiligheid)

4. Sluit aan bij de ervaring van de leerling

Als vertrouwenspersoon sta je altijd naast de leerling die bij jou komt. Sluit altijd aan bij diens ervaring en gevoel en zorg dat de leerling zich bij jou veilig voelt. Zeg bijvoorbeeld: ‘Wat erg dat jij je zo voelt. Wat moet er gebeuren dat jij je (weer) veilig voelt? Ook al ben je ervan overtuigd dat lhbti+-leerlingen niet gepest mogen worden, is dat niet iets dat je in een gesprek met een leerling zegt.

5. Wees ook online zichtbaar

Zorg ervoor dat de vertrouwenspersoon gemakkelijk te vinden is, zowel in de school als online. Dit kan bijvoorbeeld door je als vertrouwenspersoon of aanspreekpunt pesten voor te stellen op de website, social media of (nieuws)brieven van school.

6. Focus op het terugvinden van veiligheid

De vertrouwenspersoon is er voor de klager en ondersteunt deze in de zoektocht: welke weg leidt tot veiligheid en wat heb ik nodig om die weg te kunnen bewandelen? Je bent er niet om de feitelijke toedracht te onderzoeken of het probleem op te lossen. Als lhbt+-leerlingen een klacht hebben, zal de vertrouwenspersoon hen begeleiden in de klachtenprocedure.

7. Besef dat je nooit de specialist kunt zijn op ieder terrein

Daarmee voorkom je dat dingen fout gaan. Denk bijvoorbeeld aan specifieke gevoeligheden die een rol kunnen spelen bij een coming-out. Het is de verantwoordelijkheid van de directie om de specialismen binnen de school goed te organiseren. Zie daarvoor de Leidraad ‘Vertrouwenswerk op school’ (School & Veiligheid). Ook lhbti+-leerlingen geven aan dat ze een lhbti+-specialist op school wensen.

---

Hoe komt het dat lhbti+ leerlingen pesten vaak niet melden?

Uit de Veiligheidsmonitor (2023) blijkt dat 34% van de lhbt- leerlingen in het basisonderwijs aangeeft gepest te worden tegenover bijna 15% van de niet-lhbt’ers. Voor het voortgezet onderwijs wordt 18% van de lhbt- leerlingen gepest tegenover 6% niet-lhbt.

Volgens cijfers uit de Veiligheidsmonitor meldde 20% van de gepeste lhbi+ leerlingen in het basisonderwijs het pesten niet. Van de lhbti+ leerlingen in het voortgezet onderwijs meldde 30% het pesten niet. Redenen die uit diverse onderzoeken naar voren kom zijn:

• Ze durven niet te melden (Veiligheidsmonitor (2023).
• Leerlingen uit het basisonderwijs vinden het moeilijk over het pesten te praten. (Veiligheidsmonitor (2023)
• Ze zijn bang om juist meer gepest te worden als gevolg van het melden. (Veiligheidsmonitor (2023)
• Leerlingen binnen of buiten de school iemand anders in vertrouwen nemen, denk bijvoorbeeld aan de mentor, een ouder of vriend(in).
• Leerlingen vertellen het aan niemand omdat ze zich te onveilig voelen om erover te praten. (Kaufman, Braams, RUG 2021)
• Ze zijn niet op de hoogte van het bestaan van de vertrouwenspersoon/een aanspreekpunt pesten.

“Uit ons onderzoek bleek dat LHBT-jongeren vaker gepest werden door schoolpersoneel, zoals door leerkrachten of andere medewerkers (…) LHBT-jongeren in dit onderzoek voelden zich ook onveiliger om melding te doen van deze ervaringen.” (Bron: Leerkrachten pesten ook: ervaringen van lhbt jongeren op school. Kaufman, Braams, RUG 2021)

---

Bronnen

• Onderzoek over naar pesten onder lhbtqi⁺-leerlingen van de RUG en de UU. (Tessa Kaufmann, RUG, 2021)
• Veiligheidsmonitor onderwijs: Facsheet pesten in het po en factsheet pesten in het vo (pdf) (Rijksoverheid.nl)
• Onderzoek: Digitale veiligheid & criminaliteit (CBS, 2021)