Wat is verplicht?

Wat is verplicht?

Scholen in het basis- en voortgezet onderwijs zijn verplicht aandacht te besteden aan seksuele diversiteit. Deze verplichting is opgenomen in de kerndoelen die horen bij het onderdeel ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’.

Kerndoel 38 primair onderwijs“De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met seksualiteit en met diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit.”
Kerndoel 43 voortgezet onderwijs“De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen, en leert respectvol om te gaan met seksualiteit en met diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit.”

Scholen zijn vrij in hoe ze aan de kerndoelen tegemoet komen. Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) heeft een leerplanvoorstel met voorbeeldlesmateriaal samengesteld om scholen daarmee te helpen: Seksualiteit en seksuele diversiteit in de kerndoelen.

Zorgen voor sociale veiligheid

De Wet veiligheid op school verplicht scholen in het basis- en voortgezet onderwijs tot beleid dat ervoor zorgt dat het schoolklimaat voor álle leerlingen als veilig wordt ervaren. De wet richt zich vooral op de aanpak en preventie van pesten,  iets waar lhbti+ leerlingen vaker mee te maken krijgen dan hetero-leerlingen. Scholen zijn o.a. verplicht een persoon aan te stellen die als aanspreekpunt pesten fungeert en die beleid rondom pesten coördineert.

Zorgplicht veiligheid op school1. Het bevoegd gezag draagt zorg voor de veiligheid op school, waarbij het bevoegd gezag in ieder geval:
a. beleid met betrekking tot de veiligheid voert,
b. de veiligheid van leerlingen op school monitort met een instrument dat een representatief en actueel beeld geeft, en
c. er zorg voor draagt dat bij een persoon ten minste de volgende taken zijn belegd:
– het coördineren van het beleid in het kader van het tegengaan van pesten, en
– het fungeren als aanspreekpunt in het kader van pesten.
(Wet op primair onderwijs, Artikel 4c)

Voor advies en ondersteuning bij het in de praktijk brengen van verplichtingen rond sociale veiligheid, kun je terecht bij Stichting School & Veiligheid. Bezoek de informatieve website en of neem contact op met het Adviespunt. Op schooldagen bereikbaar voor gratis advies.

Burgerschap

Scholen in het basis- en voortgezet onderwijs hebben een wettelijke burgerschapsopdracht. Gericht op het bijbrengen van respect voor en kennis van de basiswaarden van onze democratische rechtsstaat. In de wet staat expliciet genoemd: het bijbrengen van kennis over en respect voor verschillen in o.a. geslacht en seksuele gerichtheid. En dat de school zorgdraagt voor een omgeving waarin leerlingen en personeel zich veilig en geaccepteerd voelen, ongeacht verschillen.

Wet op primair onderwijs – BurgerschapArtikel 8, derde lid, van de Wet op het primair onderwijs is per augustus 2022:
3. Het onderwijs bevordert actief burgerschap en sociale cohesie op doelgerichte en samenhangende wijze, waarbij het onderwijs zich in ieder geval herkenbaar richt op:
a) Het bijbrengen van respect voor en kennis van basiswaarden van de democratische rechtsstaat, zoals verankerd in de Grondwet, en de universeel geldende fundamentele rechten en vrijheden van de mens, en het handelen naar deze basiswaarden op school;
b) het ontwikkelen van de sociale en maatschappelijke competenties die de leerling in staat stellen deel uit te maken van en bij te dragen aan de pluriforme democratische samenleving; en
c) het bijbrengen van kennis over en respect voor verschillen in godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, afkomst, geslacht, handicap of seksuele gerichtheid alsmede de waarde dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden.
3a. Het bevoegd gezag draagt zorg voor een schoolcultuur die in overeenstemming is met de waarden, bedoeld in het derde lid, onderdeel a, creëert een omgeving waarin leerlingen worden gestimuleerd actief te oefenen met de omgang met en het handelen naar deze waarden en draagt voorts zorg voor een omgeving waarin leerlingen en personeel zich veilig en geaccepteerd weten, ongeacht de in het derde lid, onder c, genoemde verschillen.
Wet voortgezet onderwijs- BurgerschapArtikel 2.2 van de ‘Wet voortgezet onderwijs 2020’ (WVO 2020) is per augustus 2022:
Artikel 2.2. Actief burgerschap en sociale cohesie
1. Het onderwijs bevordert actief burgerschap en sociale cohesie op doelgerichte en samenhangende wijze, waarbij het onderwijs zich in ieder geval herkenbaar richt op:
a. het bijbrengen van respect voor en kennis van de basiswaarden van de democratische rechtsstaat, zoals verankerd in de Grondwet, en de universeel geldende fundamentele rechten en vrijheden van de mens, en het handelen naar deze basiswaarden op school;
b. het ontwikkelen van de sociale en maatschappelijke competenties die de leerling in staat stellen deel uit te maken van en bij te dragen aan de pluriforme, democratische Nederlandse samenleving; en
c. het bijbrengen van kennis over en respect voor verschillen in godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, afkomst, geslacht, handicap of seksuele gerichtheid alsmede de waarde dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden.
2. Het bevoegd gezag draagt zorg voor een schoolcultuur die in overeenstemming is met de waarden, bedoeld in het eerste lid, onderdeel a, creëert een omgeving waarin leerlingen worden gestimuleerd actief te oefenen met de omgang met en het handelen naar deze waarden en draagt voorts zorg voor een omgeving waarin leerlingen en personeel zich veilig en geaccepteerd weten, ongeacht de in het eerste lid, onder c, genoemde verschillen.

Hoe je vormgeeft aan het burgerschapsonderwijs is aan de school zelf. Het Expertisepunt Burgerschap helpt scholen daarbij met een informatieve website, tools en een helpdesk waar je terecht kunt met vragen.

Kwalificatiedoelen (mbo)

De beroepsopleidingen kennen kwalificatie-doelen. De kwalificatie-doelen voor loopbaan en burgerschap in het mbo betreffen o.a acceptatie van diversiteit waaronder ook seksuele- en genderdiversiteit.

Het Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEBDe student herkent en erkent de basiswaarden van onze samenleving zoals mensenrechten en acceptatie van diversiteit (onder meer etnische, religieuze, seksuele en gender diversiteit), leert omgaan met waardendilemma’s en hanteert de basiswaarden als richtlijn en uitgangspunt in zijn meningsvorming en bij zijn handelen.

Het mbo Kennispunt Burgerschap heeft een Curriculum planner Burgerschap ontwikkeld voor onderwijsteams om hun burgerschapsvisie te vertalen naar een curriculum.

Monitoring

Iedere school is wettelijk verplicht de veiligheidsbeleving van de leerlingen te monitoren. De school kan zelf bepalen hoe zij dat doet. Het is belangrijk dat de leerlingen hierbij gevraagd wordt hoe veilig zij de school vinden op het gebied van seksuele oriëntatie en gender (voor zichzelf en voor anderen). Lees alles over Monitoring op de website van School & Veiligheid.

Veelgestelde vragen over sociale veiligheid en diversiteit

Bekijk de veelgestelde vragen voor het antwoord op ‘Mag een leerling weigeren mee te doen met een les over seksuele diversiteit?’ en ‘Is het toegestaan personeel te weigeren of ontslaan omdat ze homoseksueel zijn?’