Omgaan met diversiteit in de les Lichamelijke Opvoeding (LO)

Bewegen is leuk voor iedereen, toch?

Dat zou zo moeten zijn. Maar onderzoek toont aan dat een derde van de lhbti⁺-leerlingen zich onveilig voelt in de LO-omgeving, en kleedkamers en LO-lessen liever vermijdt. Het vergroten van de veiligheid en het beweegplezier van lhbti⁺-leerlingen zou speerpunt moeten zijn van elke school en LO-sectie. Waar liggen de kansen voor docenten LO om de veiligheid te vergroten?

Kans 1: bewustwording en verdieping

Weet jij wat een leerling met een intersekse-ervaring beweegt? Weet je überhaupt wat een intersekse-ervaring is? Geen paniek hoor, dat weten veel mensen niet. Toch zit op elke school één of meerdere leerlingen met een intersekse-ervaring. Want die komt bij 1 op de 90 mensen voor. Je spreekt van een intersekse-ervaring als iemand met een lichaam is geboren die niet past binnen de normatieve definitie van een mannen- of vrouwenlichaam. Er is echter sprake van een taboe en stigma op intersekse, waardoor veel jongeren en volwassenen kiezen voor geheimhouding.

Educate yourself! Bijvoorbeeld door deze podcast te luisteren: Intersexy. Of bezoek de website van het NNID met uitleg over seksedivesiteit. Want omwille van de veiligheid voor leerlingen met een intersekse-conditie en voor alle lhbti⁺-leerlingen zijn bewustwording, kennis en verdieping belangrijk.

Kans 2: geef het goede voorbeeld

Streef naar gendergelijkheid. Dus maak geen onderscheid tussen jongens, meiden en genderdiverse leerlingen en gebruik inclusief taalgebruik. In plaats van een partijtje meiden tegen de jongens maak je een indeling op basis van beginletter van hun voornaam, kleur kleding of veters. Laat ook in de sportzalen zien dat je open staat voor diversiteit. Hang bijvoorbeeld de regenboogvlag op in de zaal en doe zichtbaar mee aan Paarse Vrijdag en Coming-Out Day.

Inclusief taalgebruik betekent dat je je leerlingen niet aanspreekt met ‘dames en heren’ of ‘jongens en meiden’ maar met ‘mensen’ of ‘leerlingen’. Vraag leerlingen ook naar de voornaamwoorden waarmee ze genoemd willen worden. Geef ook terloops positieve voorbeelden die divers zijn: een vriend die homo is en voetbalt, een non-binaire collega die een marathon heeft gelopen, een familielid die een regenbooggezin heeft bestaande uit twee moeders en twee vaders.

Kans 3: Stel een norm van respect bij kwetsende opmerkingen

Uit onderzoek weten we hoe schadelijk pestgedrag is. Ook ogenschijnlijk licht grensoverschrijdende opmerkingen, ook wel micro-agressies genoemd, kunnen bij elkaar opgeteld traumatisch zijn voor de leerling die dergelijke opmerkingen dagelijks te horen krijgt. Dit wetende, is het essentieel om als docent bij dergelijke opmerkingen in te grijpen en een norm te stellen. Een norm van respectvol met elkaar omgaan. Want jouw normen doen ertoe en kunnen het verschil maken tussen veiligheid en onveiligheid voor leerlingen. Want niks zeggen bij een hatelijke of vernederende opmerking betekent instemmen met dat wat gezegd wordt.

Kans 4: werk samen met de GSA

Als je eenmaal weet dat een derde van de lhbti⁺-leerlingen zich onveilig voelt in de kleedkamer en de LO-lessen, dan is samenwerking met de Gender & Sexuality Alliance (GSA)Gender & Sexuality Allicance bij jou op school een mooie zet. Je kunt de GSA om advies vragen bij het vergroten van de veiligheid maar ook sport- en beweegactiviteiten organiseren met de GSA. Op die manier leren zij het plezier van bewegen en leren jij en de LO-sectie meer over diversiteit. Een win-win-situatie!

Mocht jouw school nog geen GSA hebben, dan is het hoog tijd om er één te starten. Want lhbti+ -leerlingen voelen zich veiliger op scholen mét een GSA. Zie voor een stappenplan de GSA-website.

Meer informatie over een inclusievere LO-omgeving met aandacht voor seksuele, gender- en seksediversiteit lees je in het artikel Pleidooi voor een inclusievere LO-omgeving. Integer omgaan met sekse, seksuele en genderdiversiteit. (LO magazine, april 2022). Geschreven door Esther van der Steeg, consulent seksuele gezondheid NVVS en gedragswetenschapper.