Waarom het belangrijk is dat jij inclusieve taal gebruikt in de klas

Lhbti+ leerlingen

Taal heeft de kracht om mensen buiten te sluiten en om stereotypen en vooroordelen te versterken. Inclusief taalgebruik zorgt er juist voor dat dit niet gebeurt. Door gender inclusief taalgebruik laat je merken dat je ook lhbti+ leerlingen en studenten ziet. Dat is belangrijk omdat zij zich overwegend minder veilig voelen op schoolHet welbevinden van deze leerlingen is minder positief dan van heteroleerlingen en ze voelen zich minder veilig op school. Ze worden vaker gepest vanwege hun seksuele geaardheid, uiterlijk en geslacht. Ze komen ook vaker in aanraking met geweld en worden vaker gediscrimineerd. (Bron: Veiligheidsmonitor 2021-2022). Tegelijkertijd stel je een sociale norm: in deze klas hoort iedereen erbij. We geven je hier enkele aandachtspunten wat jij zoal kan doen.

Docententaal is voorbeeldtaal

Jouw manier van spreken, woorden die je gebruikt, opmerkingen en grapjes die je maakt zijn een voorbeeld voor leerlingen en studenten. Wees je daarvan bewust en ga hier zorgvuldig mee om. Stel bijvoorbeeld geen ongemakkelijke en onnodige vragen zoals ‘Hoe zag je er vroeger uit’ aan een transgender leerling. Maak geen misplaatse grappen en lach niet mee als anderen dat doen.

Inclusief onderwijs begint met de manier waarop er over onderwijs en mensen binnen de school wordt gesproken. (Taalgids, Laks)

Begroeten van de klas   

Zet genderbewust taalgebruik in bij het begroeten van de klas. Door bijvoorbeeld te zeggen: ‘Goedemorgen iedereen’, ‘beste leerlingen, studenten’ of ‘lieve allemaal’. Je blijft het beste weg van begroetingen waarin je indeelt naar sekse. 

“Voorleven en stug blijven volhouden, dan slijt het erin en dan verandert langzamerhand de gewoonte. En zo’n gewoonte kan weer zorgen voor een veilig gevoel en voor een kleine cultuurverandering.” (Conrector Marjolijn Wakker, Podcast Genderwijs)

Gebruik de juiste voornaamwoorden

Gebruik bij het aanspreken van leerlingen of studenten de juiste voornaamwoordenEr zijn leerlingen die graag aangesproken willen worden met die/hen of waar ze eerst zij/haar werden genoemd, nu graag hij/hem worden genoemd (of andersom natuurlijk). of laat in ieder geval zien dat je je best doet om deze te gebruiken. Want wist je dat het goed gebruiken van naam en voornaamwoorden een van de meest voorkomende manieren is waardoor trans en non-binaire jongeren zich gesteund voelen? (Bron: Trevor Project). Weet je het niet precies? Vraag je leerling er respectvol naar.

• Tip van onderzoeker Tessa Kaufman die veel angst bij docenten ziet om het fout te doen. “Wees er gewoon open over en zeg bijvoorbeeld: ‘ik vind het lastig en zal nog vaak misgenderen, maar corrigeer me dan alsjeblieft’. (Didactief, september 2024)
• Oefen met het gebruik van voornaamwoorden met de tool Pro-now.
• Bekijk ook eens de video waarin leerling Jackson vertelt hoe hij zijn voornaamwoorden kenbaar maakte aan docenten.

Leg begrippen rondom gender juist uit

Leg bij een les over gender- en seksuele diversiteit begrippen zoals ‘non-binair’, ‘intersekse’ en ‘genderidentiteit’ juist uit. Zorg dat je die kennis bezit. 

• Bekijk de Begrippenlijst en het artikel Wat betekent Gender op gendi.nl.

Gebruik de juiste termen over lhbti+

Wees je bewust van hoe je iets formuleert. Gebruik de juiste termen. Praat bijvoorbeeld over ‘transitie’ in plaats van ‘ombouwen’ en ‘hetero zijn’ in plaats van ‘gewoon hetero zijn’, ’transgender persoon’ in plaats van ‘een transgender’. Ook hierbij geldt: docententaal is voorbeeldtaal.

• Bekijk de adviezen van Transgender Netwerk over waar je op kunt letten. 

Gebruik diversiteit in lesvoorbeelden

Zorg dat je terloops ook voorbeelden gebruikt in je les waaruit diversiteit blijkt. Door bijvoorbeeld in een lesvoorbeeld waarin staat de vader en moeder van Jessie te veranderen in de moeders van Jessie. Methoden gaan helaas vaak uit van de heteronorm.

Hoe spreken leerlingen jullie aan?

Denk ook eens na over hoe leerlingen jullie aanspreken. Mogen ze jullie bij de voornaam noemen en tutoyeren? Of is het meneer… en mevrouw…Volgens conrector Marjolijn Wakker kan het een drempel wegenemen tussen leerling en docent. “Het creëert een bepaalde veiligheid. Zonder dat het oplevert dat er respectverlies is of iets dergelijks.” (Bron: podcast Genderwijs)

Maak het jezelf niet te moeilijk

Tot slot een laatste tip: houd het vooral luchtig en laagdrempelig voor jezelf, maar neem die drempel van het inzetten van inclusieve taal wel. Zo werk je aan de sociale veiligheid van al je leerlingen en studenten!

• Om lastige kwesties even wat meer lucht te geven maakt Gendi fotostrips. Bekijk de fotostrips over inclusief taalgebruik: ‘Het is ‘hen’ meneer! en Wat maakt zo’n lettertje nou uit!?

Verder lezen over inclusieve taal

• ‘Je mag ook niks meer zeggen. Een nieuwe taal voor een nieuwe tijd’ Mounir Samuel, Nwe Amsterdam, 2023.
• ‘Spectrum. De regenbooggemeenschap in de 21ste eeuw’ Haroon Ali, De Bezige Bij, 2023
• Genderneutrale taal in Nederland | Vertaalbureau Perfect (vertaalbureau-perfect.nl) 
• Alles wat je ooit wilde weten over genderinclusief taalgebruik | Radboud Recharge 

Bronnen

• Waarom is inclusief taalgebruik belangrijk voor de samenleving? Taalunie, 2021.
• Podcast Genderwijs: Een GSA op je school? Janne van Mulken en Marjolijn Wakker aan het woord.
• Didactief, september 2024
• Taalgids, Laks, 2024
• Inclusieve taal, Transgender Netwerk.
• The Trevor Project’s, 2023