De kracht van film in de klas

De kracht van film

“Actuele thema’s zoals lhbti+ laten zich goed bespreken aan de hand van een mooie film. Het brengt echt iets teweeg bij leerlingen” zegt Joni Cousins, filmconsulent bij Filmhub Zuid. Leerlingen worden geraakt door wat ze zien, wat kan leiden tot diepgaande gesprekken en nieuwe inzichten. Ook Bastiaan van Netwerk Filmeducatie kent filmeducatie een grote meerwaarde toe: “Door naar elkaar te luisteren, leren leerlingen over zichzelf en elkaar. Filmeducatie maakt leerlingen niet alleen nieuwsgierig, maar ook empathischer. 

Positieve houding ten opzichte van lhbti+

Onderzoek toont aan dat film kan bijdragen aan een positievere houding tegenover lhbti+-personen. Dit bevordert een veiliger schoolklimaat voor deze leerlingen. Hierbij is het belangrijk dat de film empathie opwekt. Dit gebeurt het beste wanneer leerlingen zich kunnen inleven in de gevolgen van uitsluiting of discriminatie, door bijvoorbeeld dit te beleven via (het verhaal van) de hoofdpersoon. Bron: Movisie). Essentieel is dat leerlingen bereid zijn om zich in te leven, een positief zelfbeeld hebben en openstaan voor anderen. Als er veel weerstand is, kunnen de gewenste positieve effecten uitblijven. Kies dan liever voor een andere manier om het thema ruimte te geven. Bekijk daarvoor de inspiratie van Gendi. 

Dialoog gaat polarisatie tegen 

Bij het behandelen van maatschappelijk gevoelige thema’s, zoals gender- en seksuele diversiteit, bestaat de kans dat er spanning ontstaat in de klas. Door weerstand tegenover het onderwerp of uitgesproken meningen, kan verharding in het (na)gesprek ontstaan. Toch kan een goede dialoog polarisatie juist verminderen. Grijp daarom een gesprek aan als kans om samen met je leerlingen te leren. Als docent sta je voor de uitdaging om óók lastige gesprekken in goede banen te leiden. Met de gratis e-learning Dialoog Onder Druk van School & Veiligheid leer je hoe je dat doet.

Zeven tips om film veilig in te zetten in je les

1.Bereid de les goed voor

Bepaal van tevoren wat je wilt bereiken met de les. Wil je bijvoorbeeld empathie stimuleren of juist een dialoog houden over een maatschappelijk thema? Kies een film die je helpt om dit doel te realiseren. Bekijk de film eerst zelf en noteer welke gevoelens, inzichten of vragen het oproept. 

2. Ken je leerlingen

Bedenk of de film geschikt is voor jouw klas. Hebben de leerlingen een positief zelfbeeld? Is er bereidheid om open te staan voor anderen? Houd ook rekening met culturele of religieuze achtergronden in relatie tot het thema. Gebruik de tips uit de visual ‘ Een lastig gesprek’ om je voor te bereiden. 

3. Kondig de film aan, niet het (lhbti+) thema

Kondig aan dat jullie een film gaan kijken waarin de hoofdpersoon een heftige gebeurtenis meemaakt/ontwikkeling doormaakt/op een bepaalde manier gediscrimineerd wordt et cetera. Zeg niet ‘We gaan een film kijken over gender- en seksuele diversiteit/over een lhbti+ persoon’. Geef aan dat je benieuwd bent hoe iedereen het kijken ervaart en dat jullie na afloop met elkaar in gesprek gaan over de belangrijkste thema’s uit de film. 

4. Stel gespreksregels op

Bespreek duidelijke gespreksregels voordat je de film start. Laat de leerlingen zelf ook gespreksregels aandragen. Dit vergroot het draagvlak voor het hanteren van de regels. Twee regels van voormalig Filmleraar van het Jaar, Niels Hexspoor: 

• Je mag alles vinden, maar onderbouw je mening. 
• Behandel elkaar met respect. Een uitspraak zoals “Ik vind dat geslachtsveranderende operaties verboden zouden moeten worden, want…,” is toegestaan. Maar respectloze uitspraken zoals “Ik vind transgenders vies,” zijn niet acceptabel. (Bron: Filmhub Midden Hand-out praten over moeilijke onderwerpen)

5. Kies een gespreksvorm en jouw rol

Denk na over hoe je het gesprek na de film wilt voeren: plenair, in groepjes of een combinatie. Een talking stick (een voorwerp) kan helpen om orde te houden. Degene die dit vasthoudt, spreekt, en anderen mogen alleen luisteren. Zet als leraar/docent eens verschillende rollen in tijdens het gesprek. Gebruik de visual ‘Docentrollen’ ter inspiratie.

6. Zorg voor diversiteit in het gesprek

Laat alle leerlingen aan het woord komen. Nodig stille leerlingen expliciet uit of breng een nog niet besproken standpunt in. Zo ontstaat een rijk en evenwichtig gesprek. Gebruik daarvoor de tips uit het ‘Stappenplan voor een veilig gesprek’.

7. Reflecteer na afloop 

Na het gesprek reflecteer je samen met de klas’. Gebruik bijvoorbeeld deze vragen: 

• Hoe was het om over dit onderwerp te praten? 
• Wat ging goed en wat kan beter? 
• Wat heb je geleerd over jezelf en anderen? 
• Welke inzichten heb je gekregen over de regenbooggemeenschap?

Hier vind je films met een lhbti thema

Zoek je films voorzien van een les of educatief materiaal? In het artikel: Lhbti+ films voor in de klas hebben we op een rijtje gezet waar je lhbti+ films vindt. Ook tippen we daarin enkele films voorzien van educatief materiaal voor het basis onderwijs, voortgezet onderwijs en het mbo van

Laat je inspireren en zet film in om de wereld van je leerlingen te verbreden. Zo werk je samen aan een inclusieve en veilige leeromgeving voor iedereen. 

Bronnen

• Netwerk Filmeducatie
• Do the right thing, September 2015, Movisie.
• 12 x Filmeducatietips. Zo gebruik je met het grootste gemak film in je les (pdf), Filmeducatienetwerk
• Hand-out Praten over moeilijke onderwerpen (pdf), tips van filosofiedocent Niels Hexspoor (Filmhub Midden)
• Dialoog onder Druk. Ervaren baat evaluatie, Movisie, 2024.