Veelgestelde vragen

Ja. Scholen in het basis- en voortgezet onderwijs zijn verplicht aandacht te besteden aan seksuele diversiteit. Deze verplichting is opgenomen in de kerndoelen. Scholen zijn vrij in hoe ze aan de kerndoelen tegemoet komen.

Daarnaast hebben scholen in het basis- en voortgezet onderwijs een wettelijke burgerschapsopdracht gericht op het bijbrengen van respect voor en kennis van de basiswaarden van onze democratische rechtsstaat. In de wet staat expliciet genoemd: het bijbrengen van kennis over en respect voor verschillen in o.a. geslacht en seksuele gerichtheid. Hoe je vormgeeft aan het burgerschapsonderwijs is aan de school zelf.

De beroepsopleidingen kennen geen wettelijke verplichting aandacht te geven aan gender- en seksuele diversiteit. Wel betreffen de kwalificatie-doelen voor loopbaan en burgerschap in het mbo o.a acceptatie van diversiteit waaronder ook seksuele- en genderdiversiteit.

Meer informatie

• Meer over deze verplichting lees je in het artikel: Wat is verplicht?
• Zie ook de veelgestelde vragen over seksuele en relationele vorming in het onderwijs op Rijksoverheid.nl

Voor scholen met een grote diversiteit aan leerlingen wat betreft religieuze en culturele achtergrond, lijkt lesgeven over seksualiteit (waaronder ook gender- en seksuele diversiteit) haast onmogelijk en zelfs onveilig. School & Veiligheid adviseert in dat geval het volgende:

• Ga het onderwerp niet uit de weg.
  Ondanks dat het een haast onmogelijke opgave lijkt, is het goed om het onderwerp niet uit de weg te gaan. Om leerlingen te leren bewust, respectvol en verantwoordelijk om te gaan met seksualiteit en gender is het juist van belang hier aandacht aan te geven. Bovendien zijn scholen hiertoe verplicht.
• Houd rekening met verschillen.
  Het is goed rekening te houden met jullie leerling-populatie en de mogelijk grote verschillen tussen leerlingen. Daarmee heb je oog voor de veiligheid van alle leerlingen.
• Houd de aandacht voor het onderwerp klein.
  Grijp situaties en gesprekjes die zich voordoen in de klas aan om er over te praten. Daarbij is het belangrijk om positief gedrag te bekrachtigen.
• Volg scholing in het omgaan met lastige situaties in de klas.
  Om op een professionele manier een gesprek in de klas te voeren waar spanningen kunnen ontstaan tussen groepen leerlingen heeft de docent vertrouwen en het juiste ‘gereedschap’ nodig. School & Veiligheid biedt een (gratis) training Dialoog onder Druk aan in het omgaan met beladen gespreksonderwerpen. Aan de hand van een gespreksmodel leer je hoe je een veilig gesprek creëert. Je oefent gesprekken met een acteur waarbij je disrespectvol taalgebruik leert begrenzen en leert hoe je een leerling uitnodigt om op een positieve manier te verwoorden hoe die ergens over denkt.
  Daarnaast kunnen docenten de gratis E-learning Gezonde relaties  & seksualiteit voor leraren volgen om vaardigheden en inzichten aan te leren en verfijnen in het lesgeven over relaties en seksualiteit.
  De website Gendi.nl biedt docenten praktische Gendi-tips om op een veilige manier ruimte te geven aan het onderwerp in de klas.
• Zorg voor een heldere schoolvisie.
  Welk ontwikkeling willen jullie dat leerlingen doormaken om het gebied van relaties, seksualiteit en gender? Met een visie zorg je dat hierop beleid wordt ontwikkeld, waarbij gewerkt wordt aan randvoorwaarden zoals gedragsregels en afspraken. School & Veiligheid heeft een Spel Gedragen gedrag ontwikkeld om hier met je team of samen met je leerlingen aan te werken. Ook de tool Struisvogelsessie kan jullie helpen om tot een gezamenlijke visie op het thema te komen. 

Meer informatie

• Veilig werken aan het thema seksualiteit, gender en seksuele diversiteit (School & Veiligheid)
• Omgaan met seksualiteit en gender in het vo (School & Veiligheid)
• Omgaan met seksualiteit in de klas (School & Veiligheid)

*Deze vraag werd gesteld aan het Adviespunt van Stichting School & Veiligheid door een vmbo-school met ongeveer 550 leerlingen.

Gendi.nl

De website Gendi is een verzamelplaats voor lesmaterialen over gender- sekse- en seksuele diversiteit. Je vindt hier kant en klare lesmaterialen die je kunt inzetten voor een les of voorlichting over het onderwerp. Er zijn lesmaterialen voor het primair onderwijs, voortgezet onderwijs of het mbo. Gebruik daarvoor de filterfunctie.

• Bekijk alle lesmaterialen.

Divers aanbod

De materialen zijn afkomstig van diverse organisaties en ontwikkelaars van lesmaterialen. Gendi plaats ze met een korte beschrijving op de website. Wij hanteren geen kwaliteitscriterium maar ontsluiten een gevarieerd aanbod aan materiaal.

Inspiratie voor in de klas

Naast lesmaterialen biedt Gendi inspiratie die bestaat uit tips en tools waarmee je zelf een les, of gesprek over het onderwerp kunt starten met leerlingen. Of om je zelf te bekwamen in het vertrouwend en vakkundig lesgeven over lastige en spannende onderwerpen.

• Bekijk alle inspiratie artikelen.

Gendi is een initiatief van Stichting School & veiligheid. School & Veiligheid ondersteunt en stimuleert scholen in het bevorderen van de sociale veiligheid in het onderwijs. Dit doen wij met steun van het ministerie van OCW.

Ja, op Gendi vind je lestips om het thema gender- en seksuele diversiteit aan te stippen in je vaklessen: Lestips per vak.

• Bekijk de lestips voor Aardrijkskunde.
• Bekijk de lestips voor Duits.
• Bekijk de lestips voor Economie.
• Bekijk de lestips voor Engels.
• Bekijk de lestips voor Nederlands.
• Bekijk de lestips voor Muziek.
• Bekijk de lestips voor Maatschappijleer.
• Bekijk de lestips voor Geschiedenis.
• Bekijk de lestips voor Frans.

Aandacht voor gender- en seksuele diversiteit hoeft niet altijd een groot te zijn. Alleen al het (respectvol) benoemen van lhbti⁺ is belangrijk. Dat kan bij alle vakken! Zo maak je het onderwerp zichtbaar en bespreekbaar in jullie school.

Burgerschapslessen

Het Expertisepunt Burgerschap biedt een overzicht aan lesmaterialen om invulling te geven aan jullie burgerschapsopdracht.

• Bezoek de website van het Expertisepunt Burgerschap.

Diverse organisatie bieden gastlessen aan waarbij voorlichters in de klas komen om te vertellen over gender- en seksuele diversiteit. Op de website Gendi vind je alle aanbieders van gastlessen op een rijtje: Gastlessen seksuele diversiteit – Gendi

In het artikel leggen we ook uit waarom een gastles effectief is en krijg je tips om te zorgen dat een les veilig verloopt.

Sociale veiligheid op school is van belang voor alle leerlingen. Maar zeker ook voor transgender leerlingen zelf. Zij voelen zich over het algemeen onveiliger op school dan andere leerlingen. Ze worden twee tot zes keer vaker gepest of ervaren een vorm van geweld. Dit kun je doen zodat iedereen binnen de school zich veilig voelt? 

• Verdiep je in de schoolvisie en het beleid rondom seksuele- en genderdiversiteit en draag dit actief uit. Is er nog geen visie? Kaart het aan binnen het team om het samen op te stellen. 

• Onderzoek hoe veilig (lhbti+) leerlingen zich voelen door monitoring. 

• Zorg voor de juiste begeleiding van de transgender leerling en weet waarnaar je kan doorverwijzen. Voor deze leerlingen is het doorverwijzen naar ervaringsdeskundigen, mensen die het trans zijn van binnenuit kennen, is van grote meerwaarde. ‘Hulp en informatie voor lhbti+ jongeren’ 

• Sta oprecht open voor de leerling. 

• Praat in de klas met respect en integriteit over gender en seksualiteit. 

Kijk de tips in de verdiepende artikelen op Gendi: 

• Zo zorg je voor een veilige school voor transgender leerlingen – Gendi 
• Tips om veilig te praten over transgender in de klas – Gendi 
• ‘Hulp en informatie voor lhbti+ jongeren’ 

Nee, een kind thuishouden vanwege een les of viering over gender- en seksuele diversiteit op school is niet toegestaan. Leerplichtige leerlingen dienen naar school te komen, daar zijn hun ouders/verzorgers verantwoordelijk voor. Er is echter geen wettelijke basis om kinderen te verplichten een specifieke les te volgen. De school maakt hier schoolbeleid over en idealiter komen de school en ouders samen tot een oplossing voor het dilemma dat is ontstaan.

Het Adviespunt van School & Veiligheid adviseert scholen om de betreffende ouders/verzorgers uit te nodigen voor een gesprek. Bespreek met elkaar wat de reden van gewenste vrijstelling is. Neem de tijd en wees sensitief en open naar de ouder(s). Geef ze het gevoel dat ze gehoord worden en erken hun zorgen. Voer dit gesprek bij voorkeur met z’n tweeën.

Als directeur deel je het schoolbeleid en bijvoorbeeld de visie op burgerschap en diversiteit. Leg uit wat erin verplicht is en hoe jullie er als school invulling aan geven. Benadruk het belang van de kernwaarden van jullie school en geef daarbij uitleg. Vertel bijvoorbeeld wat een inclusieve school inhoudt, respectvol omgaan met verschillen en zoeken naar verbinding. Als leerkracht vertel je over de inhoud van de les en wat er concreet wordt gedaan in de klas.

Meer over communicatie met ouders lees je in het artikel Samen met ouders werken aan seksuele integriteit op de website van School & Veiligheid.

Je kunt een (lhbti+) leerling wijzen op onderstaande organisaties en websites waar jongeren en kinderen terecht kunnen met vragen en voor hulp. Ook ouders en leraren/mentoren kunnen er vaak vragen stellen en ondersteuning krijgen.

Tip: Stuur deze pagina door naar je leerling: (Lhbti+)leerling? Hier kun jij terecht!

COC Nederland

COC Nederland komt op voor de belangen van lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, trans- en intersekse personen (LHBTI’s). Ze zetten zich in voor gelijke rechten, emancipatie en sociale acceptatie van LHBTI’s. Voor scholen bieden ze voorlichting aan in de klas die wordt gegeven door vrijwillige gastsprekers.

Regenboogloket.nl

Biedt gratis laagdrempelige ondersteuning voor iedereen (jong en oud) met vragen over gender en/of zoekende is wat betreft seksuele identiteit. Je kunt anoniem chatten en in gesprek gaan met één van de medewerkers. De website biedt informatie en heeft een meldpunt voor het melden van onveilige lhbti+ situaties op school.

Expreszo 

Expreszo is een online magazine voor de LHBTQIA+-gemeenschap website van, voor en door lesbo-, homo- biseksuele en transjongeren met vooral veel nieuws en achtergronden rond seksuele diversiteit. 

Genderpraatjes

De informatieve website Transvisie biedt informatie en advies over voor transgenders. Voor jongeren is er een chatfunctie waar ze terecht kunnen voor hulp en bij vragen. 

GSA Netwerk

Op de website van GSA Netwerk, een initiatief van COC Nederland, vinden leerlingen naast informatie over het starten van een GSA en de activiteiten een kennisbank met uitleg over begrippen, werkstukken, verwijzingen naar websites en hulptips.

Iedereenisanders.nl

Website van Movisie voor jongeren die zich ‘anders’ voelen door hun hun seksuele geaardheid. Naast informatie voor jongeren is deze website er ook op gericht om grote problemen vóór te zijn.  Via de knop ‘direct hulp’ krijgen jongeren duidelijke routes bij diverse hulpvragen. 

Ihlia.nl

IHLIA is dé lhbt-erfgoedorganisatie die zich bezighoudt met het verzamelen en toegankelijk maken van informatie op het terrein van de lhbt-gemeenschap. 

Islam & Liefde

Stichting Maroc.NL en Soa Aids Nederland hebben op de website Liefde en Islam een subsite gemaakt over homoseksualiteit. Naast informatie en ervaringsverhalen kan er per mail raad worden gevraagd en worden gechat. 

Lesbisch.nl

De website Lesbisch.nl bevat een schat aan informatie over lesbische lifestyle, liefde, seks en gezondheid en is bedoeld voor lesbische en biseksuele vrouwen. De site was onderdeel van het voormalige Schorer en is in 2013 overgenomen door het COC in samenwerking met Rutgers.

Meldknop.nl

Website voor jongeren tussen 11 en 16 jaar die informatie, hulp en advies biedt wanneer ze iets vervelends meemaken op internet. Ook digitaal pesten met homoseksualiteit valt hieronder.

Outway

Outway biedt jongeren hulp aan op het gebied van homoseksualiteit en genderidentiteit door middel van advies, informatie en ondersteuning. De Hojobuddy’s zijn er om een jongere één op één bij te staan bij persoonlijke problemen, het uitvogelen van hun gevoel, een mogelijke coming-out of het maken van nieuwe vrienden. 

Pratenonline.nl

Een online omgeving speciaal voor jongeren die lesbisch, homo, biseksueel, of transgender zijn, of hierover twijfelen. De website biedt een geprotocolleerde behandeling die bestaat uit 8 chatsessies met een vaste therapeut en huiswerkopdrachten, gericht op het verminderen van zelfmoordgedachten en het leren omgaan met lastige situaties rondom je seksuele oriëntatie of genderidentiteit. 

Rutgers 

De website Seksualiteit.nl van Rutgers biedt jongeren betrouwbare informatie aan over gender, seksuele diversiteit en jezelf ontdekken. 

Rozehulpverlening.nl

Op deze website staan de gegevens van hulpverleners en instellingen die affiniteit en ervaring hebben met hulpverlening aan cliënten met lhbt-gevoelens. Roze Hulpverlening is een samenwerking tussen Rutgers, COC en Tranvisie. 

Secret Garden.nl

Secret Garden is een Stichting van en voor lhbt’ers met een etnisch-culturele achtergrond en biedt sociaal/maatschappelijke, juridische, psychologische ondersteuning en begeleiding vanuit Amsterdam.

Sense.info

Sense is gespecialiseerd in alle vragen over seksualiteit. Je kunt met ze chatten, mailen of bellen. 

Switchboard 

Bij Gay & Lesbian Switchboard Nederland kun je terecht met jouw vragen over homo- en biseksualiteit en genderidentiteit. Via de chat, telefoon of e-mail. “Geen vraag is ons te gek.” Switchboard is onderdeel van COC Nederland. 

Transvisie.nl

Transvisie is een organisatie die zich inzet voor mensen met vragen rondom hun genderidentiteit (transgenders, transseksuelen), hun familie, hun naasten en hun relevante omgeving. Ze bieden contactgroepen, individuele gesprekken, infopunt, voorlichting en belangenbehartiging.

Transgender Info.nl 

Transgender Info is een website voor en over transgender personen. De site is gekoppeld aan het Transgender Netwerk Nederland, een samenwerkingsverband van (belangen)organisaties voor transgenders. 

Transgendernetwerk.nl (TNN) 

TransgenderNetwerk nederland (TNN) biedt op hun website een wegwijzer die bestaat uit een kaart met instanties die hulp bieden bij de transitie en plekken voor ontmoeting. 

Transman.nl

Website met onder andere cursussen boeken, nieuwsberichten, bijeenkomsten, medische en praktische informatie voor van-vrouw-naar-man transseksuelen en transgenders. 

Vereniging Genderdiversiteit 

De Vereniging Genderdiversiteit is er voor transgender mensen, die zich niet thuis voelt in het hokje ‘man’ of ‘vrouw’ en iedereen die hier meer over wil weten. De vereniging geeft informatie en voorlichting aan ‘de samenleving’ en is er voor transgenders met contactmomenten en activiteiten. 

Zanzu.nl

Zanzu is een website van Rutgers voor nieuwkomers en de mensen om hen heen. De site geeft in 14 geschreven en gesproken talen en pictogrammen begrijpelijke informatie over seksuele gezondheid, relaties, de Nederlandse wetgeving, zorg, homoseksualiteit, gender, et cetera. 

113zelfmoordpreventie

Stichting 113 Zelfmoordpreventie is de nationale organisatie voor preventie van suïcide. Voor hulp en vragen kun je terecht op de website, de chat of telefoonnummer 0800-0113 

 

Boeken met een lhbti+ thema, ook wel regenboogboeken genoemd, vind je op verschillende websites die boekenlijsten hierover bijhouden. Zowel voor jonge kinderen als (jong)volwassenen. Ook in catalogi van bibliotheken vind je regenboogboeken door te filteren op het thema, kijk eens op de www.jeugdbibliotheek.nl.

• Voor het voortgezet onderwijs biedt de website queerboeken.nl een rijk scala aan boeken voor jongeren en (jong)volwassenen aan met een lhbti+ thema.
• Voor het primair onderwijs kun je terecht op queerkinderboeken.nl voor Boekenlijst tot 7 jaar en een Boekenlijst 7 tot 11 jaar.
• Queerkinderboeken – Boekenlijst vanaf 11 jaar 
• Kijk ook eens naar de Regenboog Top 100 van Hebban.
• Op de website van SchoolsOUT vind je een lijst met kinderboeken.
• SchoolsOUT heeft ook een boekenlijst voor vreemde talen (pdf).
• In de Catalogus Bibliotheek Gelderland Zuid kun je binnen het thema ‘diversiteit’ boeken vinden via filters als twee vaders, anders zijn, homoseksualiteit, lhbtiq+.
• Schrijver Edward van de Vendel heeft op zijn website Queer leestips; een overzicht van lhbti+ boeken voor verschillende leeftijden.
• Het COC heeft een mooie boekenlijst gemaakt voor het basisonderwijs: Boekenlijst COC 
• Stichting Meer dan Gewenst heeft een boekenlijst met boeken over Regenbooggezinnen en andere gezinsvormen.
• Op de website Leesmetandermansogen.nl vind je boekentips waarmee je kunt kijken door de ogen van iemand van een ander gender en iemand van een andere seksuele voorkeur.
• Bekijk de 20 beste lhgb boeken- De 20 beste lhgb boeken (goedeboekentips.nl)
• De website Lhbtzien.nl heeft een uitgebreide (Nederlandse) boekenlijst

Op Gendi.nl vind je onder lesmateriaal diverse regenboogboeken voor het po, vo en mbo die zijn voorzien van educatief materiaal zoals lesbrieven, kleurplaten, spel- en knutseltips. Filter bij soort op ‘boek’ om alle boeken te zien.

Nee. Het is niet toegestaan leerkrachten te ontslaan op basis van seksuele voorleur. Sinds 1 juli 2015 mogen scholen niet langer leraren weigeren of ontslaan omdat zij lesbisch, homoseksueel of biseksueel zijn. Seksuele voorkeur is daarmee uitgesloten van de functie-eisen die organisaties met een godsdienstige of levensbeschouwelijke grondslag aan hun personeel mogen stellen.